From Villainess to Gilead’s Nemesis: The (Un)easy Rehabilitation of Aunt Lydia

The article takes under scrutiny the evolution of the key antagonist from Margaret Atwood’s The Handmaid’s Tale, namely, Aunt Lydia. In the sequel to her most popular novel, that is, The Testaments, the author boldly rewrote the villainous Aunt as Gilead’s undercover agent, forcing the reader to reconsider their own perception and reception of this character retrospectively. Predictably, many critics and fans found the said transformation implausible. Taking The Testaments as a point of departure, the article rereads the original tale, which, astonishingly, discloses a number of equivocal passages that in fact might provide credibility to Atwood’s audacious refashioning of Aunt Lydia as a Mayday spy. The article offers a reevaluation of Aunt Lydia’s villainy in The Handmaid’s Tale through the lens of her undercover identity, revealed in The Testaments. Firstly, it dissects the techniques and ploys the author used in the sequel to breed readers’ empathy for hitherto despised Aunt Lydia. It focuses on the overlap between the transformation of her character and the shift from the original novel’s criticism of second wave feminism towards the sequel’s embrace of the fourth wave. Finally, and most importantly, it discusses a selection of equivocal fragments from The Handmaid’s Tale that specifically pertain to Aunt [email protected] of Bialystok, PolandAbrams, Rebecca. “The Testaments by Margaret Atwood Struggles to Live up to Its Lauded Prequel.” The Financial Times, 10 Sept. 2019, https://www.ft.com/content/ aefeeeac-c5b5-11e9-ae6e-a26d1d0455f4. Accessed 23 June 2024.Atwood, Margaret. “Atwood on Pornography.” Chatelaine, Sept. 1983, pp. 61+.—. The Handmaid’s Tale. Virago Press, 1990.—. Negotiating with the Dead: A Writer on Writing. Anchor Books, 2002.—. The Testaments. Chatto & Windus, 2019.Bethune, Brian. “Atwood’s Urgent New Tale of Gilead.” Maclean’s, Oct. 2019, https:// www.macleans.ca/culture/books/margaret-atwoods-urgent-new-tale-of-gilead/. Accessed 23 June 2024.Birch, Dinah. “Up or Plummet.” TLS. Times Literary Supplement, 13 Sept. 2019, pp. 23–24.Chifane, Cristina, and Liviu-Augustin Chifane. “Historiographic Metafiction Reflected in Margaret Atwood’s The Handmaid’s Tale (1985) and The Testaments (2019).” Journal of Romanian Literary Studies, vol. 21, 2020, pp. 1180–90.Ditum, Sarah. “Testament to the Times.” The Lancet, vol. 394, no. 10207, 2019, pp. 1403–04, https://doi.org/10.1016/S0140-6736(19)32307-4.Enright, Anne. “The Testaments by Margaret Atwood Review: A Dazzling Follow-up to The Handmaid’s Tale.” The Guardian, 10 Sept. 2019, https://www.theguardian.com/ books/2019/sep/10/the-testaments-by-margaret-atwood-review. Accessed 23 June 2024.Feldman, Lucy. “Let’s Break Down the Most Mysterious Parts of The Testaments, with a Little Help from Margaret Atwood.” Time, 10 Sept. 2019, https://time.com/5673535/ thetestaments-plot-questions-margaret-atwood/. Accessed 23 June 2024.Gheorghiu, Oana Celia, and Michaela Praisler. “Rewriting Politics, or the Emerging Fourth Wave of Feminism in Margaret Atwood’s The Testaments.” ELOPE: English Language Overseas Perspectives and Enquiries, vol. 17, no. 1, 2020, pp. 87–96, https://doi.org/10.4312/elope.17.1.87-96.Gilbert, Sophie. “Margaret Atwood Bears Witness.” The Atlantic, Dec. 2019, pp. 124–27.Howells, Coral Ann. Margaret Atwood. Macmillan Press, 1996.—. “Atwood’s Reinventions: So Many Atwoods.” ELOPE: English Language Overseas Perspectives and Enquiries, vol. 17, no. 1, 2020, pp. 15–28, https://doi.org/10.4312/elope.17.1.15-28.—. “Margaret Atwood’s Recent Dystopias.” The Cambridge Companion to Margaret Atwood, edited by Corall Ann Howells, 2nd ed., Cambridge UP, 2021, pp. 171–88.Hutcheon, Linda. A Poetics of Postmodernism: History, Theory, Fiction. Routledge, 1988.Johnson, Aidan. “When the Meek Are not Blessed.” America. The Jesuit Review, vol. 222, no. 8, 13 Apr. 2020, pp. 48–49.Jurich, Marilyn. Scheherazade’s Sisters: Trickster Heroines and Their Stories in World Literature. Greenwood Press, 1998.Kearns, Madeleine. “Tales from the Resistance.” National Review, 10 Feb. 2020, pp. 41–42.Keck, Michaela. “Women’s Complicity, Resistance, and Moral Agency: Margaret Atwood’s The Handmaid’s Tale and The Testaments.” Gender Forum, vol. 82, 2022, pp. 12–33.Kuznetski, Julia. “Disempowerment and Bodily Agency in Margaret Atwood’s The Testaments and The Handmaid’s Tale TV Series.” The European Legacy, vol. 26, no. 3–4, 2021, pp. 287–302, https://doi.org/10.1080/10848770.2021.1898108.Labudová, Katarína. “Testimonies in The Testaments by Margaret Atwood: Images of Food in Gilead.” ELOPE: English Language Overseas Perspectives and Enquiries, vol. 17, no. 1, 2020, pp. 97–110, https://doi.org/10.4312/elope.17.1.97-110.Larson, Janet Karsten. “Margaret Atwood’s Testaments: Resisting the Gilead Within.” The Christian Century, 20 May 1987, pp. 496–98.“Margaret Atwood offers The Handmaid’s Tale Essay Help on Twitter.” Toronto Star, 8 Nov. 2018, https://www.thestar.com/entertainment/books/2018/11/08/margaretatwood-offers-the-handmaids-tale-essay-help-on-twitter.html. Accessed 23 June 2024.Machała, Katarzyna. “ʻThat’s not how we hang people hereʼ: Gilead in the Eyes of Witnesses in Margaret Atwood’s The Handmaid’s Tale and The Testaments.” Brno Studies in English, vol. 48, no. 1, 2022, pp. 187–200, https://doi.org/10.5817/BSE2022-1-11. Accessed 23 June 2024.Milton, John. Paradise Lost. Starling and Black, 2014.Neuman, Shirley. “‘Just a Backlash’: Margaret Atwood, Feminism, and The Handmaid’s Tale.” University of Toronto Quarterly, vol. 75, no. 3, 2006, pp. 857–68, https://doi.org/10.1353/utq.2006.0260.Pike, Lisa. “The Testaments.” Herizons, vol. 34, no. 2, summer, 2020, p. 30. ProQuest, https://ezproxy.library.yorku.ca/login?url=https://www.proquest.com/magazines/testaments/docview/2440494868/se-2?accountid=15182.Scurr, Ruth. “Testament of Experience.” The Spectator, 21 Sept. 2019, pp. 32–33.Shead, Jackie. “The Handmaid’s Tale and The Testaments: The Transitional Generation and its Successor.” Margaret Atwood Studies, vol. 15, 2022, pp. 4–18.Somacarrera, Pilar. “Margaret Atwood on Questions of Power.” The Cambridge Companion to Margaret Atwood, edited by Corall Ann Howells, 2nd ed., Cambridge UP, 2021, pp. 32–46.Tatar, Maria. “Female Tricksters as Double Agents.” The Cambridge Companion to Fairy Tales, edited by Maria Tatar, Cambridge UP, 2014, pp. 39–59.Tausz, Ramona. “Atwood’s False Testament.” First Things, January 2020, pp. 43–44.Tolan, Fiona. “Feminist Utopias and Questions of Liberty: Margaret Atwood’s The Handmaid’s Tale as Critique of Second Wave Feminism.” Women: A Cultural Review, vol. 16, no. 1, 2005, pp. 18–32.Tolentino, Jia. “All Aunt Lydia’s Children.” The New Yorker, vol. 95, no. 27, 16 Sept. 2019, p. 56. Gale Academic OneFile, https://link.gale.com/apps/doc/A600491058/ AONE?u=yorku_main&sid=bookmark-AONE&xid=dc722d9a. Accessed 17 May 2022.Turner, Frank M. John Henry Newman: The Challenge to Evangelical Religion. Yale UP, 2002.Williams, Patrick. “In the Absence of Best, or the Value of Imperfect in Margaret Atwood’s The Testaments.” Femspec, vol. 20, no. 1, 2020, pp. 72–73.White, Megan. “ʻAn Act of Hopeʼ: Women’s Resilience Through Literacy and Storytelling in Margaret Atwood’s The Testaments.” Journal of Integrated Studies, vol. 12, no. 1, 2020, pp. 1–13.Yousafzai, Malala. “Nobel Lecture.” The Nobel Prize. 2014, https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2014/yousafzai/lecture/. Accessed 23 June 2024.148510

The Mapping of a Russian War: The Atlas of the Principality of Polatsk by Stanisław Pachołowiecki (1580)

The Open Access license and the research presented in this book was funded by: – The National Science Centre (Poland) under the grant Polyphony of the Map: Mapping of Muscovy in the 16th century and the Map of Anton Wied (1542, 1555), nr NCN 2020/39/B/HS2/01755. – The National Science Centre (Poland) under the grant Social and economic importance of military camps and garrisons in the Polish-Lithuanian state (16th–18th cc.), nr NCN 2018/31/B/HS3/00846. – The Department of Languages, Literatures, Cultures and Mediations of the University of Milan.Karol Łopatecki: [email protected]: The Crown Metrica, book 129.AGAD, The Radziwiłł Archive, part I, no. 7789.AGAD, The Radziwiłł Archive, part II, supplement, no. 8.AGAD, Zamoyski Archive, MS 3112.ANK, The Sanguszko Archive, Teki Rzymskie X/112.ANK, The Sanguszko Archive, Teki Rzymskie X/64.ANK, The Sanguszko Archive, Teki Rzymskie X/74.ANK, The Sanguszko Archive, Teki Rzymskie X/81.ANK, The Sanguszko Archive, Teki Rzymskie X/82.ANK, The Sanguszko Archive, Teki Rzymskie XI/164.Archivio Segreto Vaticano, Segreteria di Stato, Polonia shelfmark 15A, f. 88.Harley J.B., “Power and Legitimation in the English Geographical Atlases of the Eighteenth Century”, in: Images of the World: The Atlas Through History, ed. J.A. Wolter and R.E. Grim, Washington, DC, 1997, pp. 161–204.Harley J.B., The New Nature of Maps: Essays in the History of Cartography, ed. by P. Laxton, introd. J.H. Andrews, Baltimore—London 2001.Hedemann O., Dzisna i Druja magdeburskie miasta, Vilnius 1934.Herbst S., “Najazd tatarski 1512”, Przegląd Historyczny 37(1948), pp. 218–226.History of Belarus, in: Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Belarus (accessed: 1.07.2024).Album armorum nobilium Regni Poloniae XV–XVIII saeculorum. Herby nobilitacji i indygenatów XV–XVIII w., ed. B. Trelińska, Lublin 2001.History of Cartography, vol. 2, Cartography in the Traditional Islamic and South Asian Societies, ed. J.B. Harley and D. Woodward, Chicago and London 1992.History of Cartography, vol. 3, Cartography in the European Renaissance, ed. D. Woodward, Chicago 2007.Inventaire de la collection Lallemant de Betz, réd. par A. Flandrin, Paris 1903.Pollnische Zeittung. Summarische und Warhaffte Beschreibung, von jüngster bekriegung und eroberung etlicher fürnemer Städt und Vestungen, so König. Mayst. zu Polln, etc. dem Moscovittischen Tyrannischen Feind, mit sieghaffter hand glücklich aberhalten, Nuremberg 1580.Bentkowski F., Historia literatury polskiej wystawiona w spisie dzieł drukiem ogłoszonych, vol. 2, Vilnius 1814.Jacob Ch., The Sovereign Map. Theoretical Approaches in Cartography Throughout History, transl. T. Conley, ed. E.H. Dahl, Chicago 2006.Jakimowicz T., Temat historyczny w sztuce epoki ostatnich Jagiellonów, Warsaw 1985.Janicki M., “Obraz Bitwa pod Orszą—geneza, datowanie, wzory graficzne a obraz bitwy ‘na Kropiwnej’ i inne przedstawienia batalistyczne w wileńskim pałacu Radziwiłłów”, in: Bitwa pod Orszą, ed. M. Nagielski, Warsaw 2015, pp. 173–225.Januszek-Sieradzka A., “Anna Jagiellonka jako fundatorka wyposażenia Kaplicy Zygmuntowskiej”, Teka Komisji Historycznej. Oddział Lubelski PAN 13 (2016), pp. 41–57.Juda M., Teodorowicz-Hellman E., Polonika w Bibliotece Katedralnej w Strängnäs, Stockholm 2011.Jurkowlaniec G., Sprawczość rycin. Rzymska twórczość graficzna Tomasza Tretera i jej europejskie oddziaływanie, Cracow 2017.Kalicki B., “Nobilitacje króla Stefana na wyprawie moskiewskiej 1579–1581”, in: Album lwowskie, ed. Nowakowski, Lviv 1862, pp. 69–98.Alciato A., Il libro degli emblemi secondo le edizioni del 1531 e del 1534, introduzione, traduzione e commento M. Gabriele, Milano 2009.Kalicki B., Zarysy historyczne, Lwów 1869, p. 64.Kappeler A., Ivan Groznyj im Spiegel der ausländischen Druckschriften seiner Zeit: ein Beitrag zur Geschichte des westlichen Russlandbildes, Bern—Frankfurt am Main 1972.Bentkowski F., Spis medalów polskich lub z dziejami krainy polskiéj stycznych, Warsaw 1830.Pontanus I, Poeticarum institutionum libri III, ed. 3, Ingolstadt 1600.Karta operacyj wojennych w wyprawie Polaków przeciw Rossyjanom w roku 1579 i plany ówczesne miasta Połocka z przyległemi twierdzami. Wyjątek z Dziennika Ministerstwa Oświecenia Narodowego r. 1837, Sierpień, numer VIII, Wrocław 1840, https://polona.pl/item/42216769/1/ (access: 1.07.2024).Kawecka-Gryczowa A., “Dzieje ‘Drukarni latającej’. Działalność i wędrówki”, Rocznik Biblioteki Narodowej 1971, pp. 355–376.Keenan E.L., “On Certain Mythical Beliefs and Russian Behaviors”, in: The Legacy of History in Russia and the New States of Eurasia, ed. S.F. Starr, Armonk NY and London 1994.Kivelson V., Cartographies of Tsardom. The Land and its Meanings in Seventeenth Century Russia, Ithaca—London 2006.Kluczycki J.F., Pamiątki polskie w Wiedniu i jego okolicach: jako też inne wiadomości, Cracow 1835.Kobos A.M., “Tomasz Niewodniczański (1933–2010) i jego zbiory. In memoriam. Kolekcja Marie-Luise Niewodniczańskiej— kontynuacja”, Prace Komisji Historii Nauki PAU, 11 (2012), pp. 149–197.Kocowski B., “Heidenstein Reinhold (1553–1620)”, PSB, vol. 9, Wrocław 1960–1961, pp. 342–344.Komorowska M., Prolegomena do edycji dzieł Piotra Skargi, Cracow 2012.Apian P., Bairische landtaflen XXIII, Ingolstadt 1568.Bernatowicz T., Miles Christianus et peregrinus. Fundacje Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła “Sierotki” w ordynacji nieświeskiej, Warsaw 1998.Korzon T., Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. Epoka przedrozbiorowa, vol. 2, Cracow 1912.British Library: Albert of Prussia, Die Kriegsordnung, 1555, shelfmark Harley MS 1413.Kosiński S., “Pochodzenie i początki kariery politycznej Piotra Dunin Wolskiego”, Studia Płockie 9 (1981), pp. 87–100.Kotarski H., “Wojsko polsko-litewskie podczas wojny inflanckiej 1576–1582: Sprawy organizacyjne”, part 2, Studia i Materiały do Historii Wojskowości 1(17) (1971), pp. 51–124.Kotarski J., “Wojsko polsko-litewskie podczas wojny inflanckiej 1576–1582. Sprawy organizacyjne”, part 3, Studia i Materiały do Historii Wojskowości 2(17) (1971), pp. 81–151.Kowalczyk J., Kultura i ideologia Jana Zamoyskiego, Warsaw 2005.Kowalska H., Wiśniewski J., Olelkowicz Jerzy (ok. 1531–1578), PSB, vol. 23, Wrocław 1978, pp. 743–745.Kozica K., “Charakterystyka prac kartograficznych Stanisława Pachołowieckiego (1580)”, Terminus 1(19) (2017), pp. 37–59.Kozica K., Pezda J., Imago Poloniae. Dawna Rzeczpospolita na mapach, dokumentach i starodrukach w zbiorach Tomasza Niewodniczańskiego. Imago Poloniae. Das Polnisch-Litauische Reich in Karten, Dokumenten und alten Drucken in der Sammlung von Tomasz Niewodniczański, vol. 1–2, Warsaw 2002.Krawcewicz A., Powstanie Wielkiego Księstwa Litewskiego, Białystok 2003, pp. 132–133.Bifolco S., Ronca F., Cartografia e topografia italiana del XVI secolo: Catalogo ragionato delle opere a stampa, vol. 3, Rome 2018.Krzywy R., “«Chcesz być groźnym, a uciekasz …». Nad komentarzem do epinikionów moskiewskich Jana Kochanowskiego”, Pamiętnik Literacki 104 (2013), pp. 185–194.Archiwum Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego, vol. 1: 1553–1579, ed. W. Sobieski, Warsaw 1904.The Pověst’ vremennykh lět. An Interlinear Collation and Paradosis, ed. by D. Ostrowski, D. Birnbaum, H.G. Lunt, vol. 1, Cambridge, MA 2004.Krzywy R., Wędrówki z Mneomosyne. Studia o topice dawnego podróżopisania, Warsaw 2013.Kula W., Miary i ludzie, Warsaw 1970.Kupisz D., Połock 1579, Warsaw 2003.Lawenda T., “Literacki wizerunek Jana Zamoyskiego—uczestnika kampanii moskiewskich Stefana Batorego—w dziełach pisarzy schyłku XVI wieku”, Senoji Lietuvos Literatūra 32 (2011), pp. 15–56.Lelewel J., O monecie polskiej, transl. by E. Januszkiewicz, Poznań 1862.Lelewel J., Polska, dzieje i rzeczy jej, vol. 5, Poznań 1863.Lesmaitis G., Wojsko zaciężne w Wielkim Księstwie Litewskim w końcu XV–drugiej połowie XVI wieku, Warsaw 2013.Black J., “A Revolution in Military Cartography? Europe 1650–1815”, Journal of Military History 1 (73) (2009), pp. 49–68.Lizak W., XXIX Aukcja. 25 lat antykwariatu Wu-El, Szczecin 2021http://antykwariat-wuel.pl/Aukcje-katalogi/29%20aukcja%20Antykwariat%20Wu-eL.pdf (access: 4.09.2023).Lulewicz H., Gniewów o unię ciąg dalszy: stosunki polsko-litewskie w latach 1569–1588, Warsaw 2002.Łabędź P., “Działalność wojskowa Krzysztofa Radziwiłła ‘Pioruna’ w latach 1572–1579”, Zapiski Historyczne1(76) (2011), pp. 23–40.Relacje nuncjuszów apostolskich i innych osób o Polsce od roku 1548 do 1690, vol. 1, ed. E. Rykaczewski, Berlin—Poznań 1864.Archiwum Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego, vol. 2: 1580–1582, ed. J. Siemieński, Warsaw 1909.Łatyszonek O., Od Rusinów Białych do Białorusinów, Białystok 2006.Łatyszonek O., “Polityczne aspekty przedstawienia średniowiecznych dziejów ziem białoruskich w historiografii Wielkiego Księstwa Litewskiego XV–XVI w.”, Białoruskie Zeszyty Historyczne 25 (2006), pp. 5–44.Łatyszonek O., Bely A., On the Scandinavian Origin of Rahvalod, “Annus Albaruthenicus/Год Беларуски”, vol. 6 (2005), рэд. С. Яновіч, Krynki 2005, pp. 49–64.Łempicki S., “Hetman Jan Zamoyski współpracownikiem Heidensteina”, Pamiętnik Literacki 15 (1917), pp. 287–304.Łempicki S., Mecenat wielkiego kanclerza: studia o Janie Zamoyskim, Warsaw 1980.Bobiatyński K., Od Smoleńska do Wilna. Wojna Rzeczypospolitej z Moskwą 1654–1655, Zabrze 2004.Łopatecki K., Disciplina militaris w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku, Białystok 2012.Łopatecki K., “Itineraria jako źródła poznania myśli strategicznej i operacyjnej w okresie panowania Stefana Batorego”, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 2 (63) (2018), pp. 29–49.Łopatecki K., “Mapy w planowaniu działań operacyjnych armii polskiej i litewskiej do początków panowania Stefana Batorego”, Terminus 19 (2017), 3 (44), pp. 567–607.Łopatecki K., “Oblężenie i zdobycie warownej twierdzy połockiej przez najjaśniejszego króla Polski Stefana—wykorzystanie kartografii podczas planowania taktycznego”, Terminus 19 (2017), 4 (45), pp. 705–758.Rewizja województwa połockiego z roku 1552, ed. J. Szujski, in: Archiwum Komisyi Historycznej, vol. 2, Cracow 1880, pp. 175–247.Łopatecki K., “Ocena wiarygodności źródeł kartograficznych prezentujących oblężenie Połocka z 1579 roku”, Terminus 19 (2017), 4(45), pp. 759–795.Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie, vol. 7: 1554–1572, ed. Z.L. Radzimiński, Lviv 1910.Łopatecki K., “Okoliczności powstania i przydatność wojskowa mapy Descriptio Ducatus Polocensis Stanisława Pachołowieckiego (1580)”, Terminus 19 (2017), 1 (42), pp. 75–126.Łopatecki K., Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013.Łopatecki K., “Pierwszy poetycki traktat wojskowy z mapą— Jana Kunowskiego Odsiecz smoleńska. Wykorzystanie kartografii w działaniach operacyjnych (1616–1617)”, Rocznik Lituanistyczny 4 (2018), pp. 41–75.Bogatyrev S., “Battle for Divine Wisdom. The Rhetoric of Ivan IV’s Campaign against Polotsk”, in: The Military and Society in Russia, 1450–1917, ed. E. Lohr, M. Poe, Leiden 2002, pp. 325–363.Łopatecki K., “Poglądy Floriana Zebrzydowskiego dotyczące ufortyfikowania, obrony i poddania twierdz”, Białostockie Teki Historyczne13 (2015), pp. 91–110.Łopatecki K., “Prace kartograficzne wykonywane na ziemiach Rzeczypospolitej przez szwedzkich inżynierów wojskowych w XVII stuleciu”, Studia i Materiały do Historii Wojskowości 46 (2009), pp. 55–79.Łopatecki K., “Rola map i planów w działaniach taktycznych wojsk polskich i litewskich do początku panowania Stefana Batorego”, Terminus 19 (2017), 3 (44), pp. 609–663.Łopatecki K., “Ryciny prezentujące kampanię połocką 1579 r. jako jednolita kompozycja kartograficzna”, Terminus 19 (2017), 1 (42), pp. 157–191.Łopatecki K., “Stan badań nad oceną wiarygodności grafik autorstwa Erika Dahlbergha”, in: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, vol. 9, ed. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2017, pp. 183–203.Ruggeri G., La relazione sulla Polonia di Giulio Ruggeri (1568), a c. di J.W. Wos, Trento 1993.Łopatecki K., “Twórczość wojskowa Albrechta Hohenzollerna. Uwagi nad trzema manuskryptami przypisanymi w latach 2009–2014 Albrechtowi Hohenzollernowi”, Odrodzenie i Reformacja w Polsce 59 (2015), pp. 163–188.Łopatecki K., “Wykorzystanie map w działaniach strategicznych do 1586 roku w Koronie i Wielkim Księstwie Litewskim”, Terminus 19 (2017), 3 (44), pp. 511–566.Bertelli P., Theatrum urbium Italicarum ad […] Hieronymum comitem a Rozrazew episcopum Vladislaviensem et Pomeraniae Regni Poloniae senatorem, Venice 1599.Łopatecki K., “Wyprawa zbrojna Krzysztofa Radziwiłła ‘Pioruna’ w Inflantach zimą 1579 roku”, Zapiski Historyczne 2018, 1 (83), pp. 39–67.Bönisch F., Brichzin H., Schillinger K., Stams W., Kursächsische Kartographie bis zum Dreissigjährigen Krieg, Bd. 1: Die Anfänge des Kartenwesens Gebundene Ausgabe, Berlin 1990.Łopatecki K., Walczak W., “Plan sytuacyjny oblężenia Smoleńska z 1616 roku”, Studia i Materiały do Historii Wojskowości 45 (2008), pp. 199–204.Łopatecki K., Walczak W., Mapy i plany Rzeczypospolitej XVII w. znajdujące się w Sztokholmie, vol. 1, Warsaw 2011.Łuczyński J., “Przestrzeń Wielkiego Księstwa Litewskiego na mapie radziwiłłowskiej Tomasza Makowskiego z 1613 r. w świetle treści kartograficznej i opisowej”, Zapiski Historyczne 2013, 1(78), pp. 73–99.Łuczyński J., “Ziemie polskie w kartografii drugiej połowy XVI wieku”, in: S. Alexandrowicz, J. Łuczyński, R. Skrycki, Historia kartografii ziem polskich do XVIII wieku, Warsaw 2017, pp. 83–102.Maas P., Textkritik, 4 Aufl., Leipzig 1960.Maas P., Textual Criticism, Oxford 1958.The Russian Primary Chronicle: Laurentian Text, transl. and ed. S. Hazzard Cross and O.P. Sherbowitz-Wetzor, Cambridge MA 1953.Małecki A., “Sprostowanie miejsca jednego w Literaturze Wiszniewskiego”, Przegląd Poznański 4 (1847), pp. 202–203.Marchesani P., “La Polonia nella storiografia italiana del XVI e XVII secolo: i clichés ideologici e la loro evoluzione”, Europa Orientalis 5 (1986), pp. 203–231.Matelski D., “Straty polskich dóbr kultury w wojnach ze Szwecją w XVII i XVIII wieku oraz próby ich restytucji”, Archeion 106 (2003), pp. 118–134.The Book of Royal Degrees and the Genesis of Russian Historical Consciousness, ed. G. Lenhoff, A. Kleimola, Bloomington 2011.Bielski M., Bielski J., Kronika polska, Cracow 1597.“Materiały do działalności wojskowej Floriana Zebrzydowskiego”, ed. J. Jasnowski, Przegląd Historyczno-Wojskowy 2(9) (1937), pp. 267–304.Mears N., Queenship and Political Discourse in the Elizabethan Realms, Cambridge 2005.Mikocka-Rachubowa K., “Nagrobki Stefana Batorego i Anny Jagiellonki w Katedrze wawelskiej: Kilka uwag i hipotez”, Rocznik Historii Sztuki, 14 (1984), pp. 81–103.Mikoś M.J., “Monarch and Magnates: Maps of Poland in the Sixteenth and Eighteenth Centuries: The Emergence of Cartography as a Tool of Government in Early Modern Europe”, in: Monarchs, Ministers and Maps, ed. by D.Buisseret, Chicago 1992, pp. 168–182.Minow H., Historische Vermessungsinstrumente: Ein Verzeichnis der Sammlungen in Europa, Wiesbaden 1990.Monmonier M., How to Lie With Maps, Chicago 1991.Rymsza A., Deketeros akroama to jest dziesięćroczna powieść wojennych spraw […] Krzysztofa Radziwiłła, in: W.R. Rzepka, A. Sajkowski, “Andrzeja Rymszy Dziesięćroczna powieść wojennych spraw … (1585)”, Miscellanea Staropolskie 4 (1972), pp. 133–222.Morawski K., Andrzej Patrycy Nidecki. Jego życie i dzieła, Cracow 1892.Morka M., [book review:] T. Jakimowicz, “Temat historyczny w sztuce ostatnich Jagiellonów”, Biuletyn Historii Sztuki 49 (1987), 3–4, pp. 352–357.Zamek Królewski w Warszawie (The Royal Castle in Warsaw): inventory no. ZKW/1528/139.Nagielski M., “Orsza 1514”, Kwartalnik Bellona 2014, 3 (96), pp. 102–121.Natanson-Leski J., Epoka Stefana Batorego w dziejach granicy wschodniej Rzeczypospolitej, Warsaw 1930.Bielski M., Kronika to jest historyja świata […], Cracow 1564.Nawrocki M., “Mit Smoleńska w piśmiennictwie polskim XVII wieku—przypadek Jana Kunowskiego”, Terminus 18 (2016), 4(41), pp. 401–420.Niedźwiedź J., “Atlas Księstwa Połockiego Stanisława Pachołowieckiego (1580): propaganda, genologia i tworzenie wiedzy geograficznej”, Terminus 19 (2017), 1(42), pp. 127–155.Niedźwiedź J., Literacy in Medieval and Early Modern Vilnius: Forms of Writing and Rhetorical Spaces in the City, Turnhout 2023.Niedźwiedź J., Nieśmiertelne teatra sławy. Teoria i praktyka twórczości panegirycznej na Litwie w XVII–XVIII w., Cracow 2003.Niedźwiedź J., “Mercator’s Lithuanian-Russian Borderlands: Russiae pars amplificata (1595) and its Polish Sources”, Imago Mundi 2019, 2, pp. 151–172.Rymsza A., Deketeros akroama, Vilnius 1585.Niedźwiedź J., Poeta i mapa: Jan Kochanowski a kartografia XVI wieku, Cracow 2019.Ortelius A., Abrahami Ortelii (geographi Antverpiensis) et virorum eruditorum ad eundem et ad Jacoubm Colium Ortelianum epistulae, ed. J.H. Hessels, Cantabrigiae 1887.Niedźwiedź J., “Polska szesnastowieczna propaganda wojenna w działaniu: przypadek Atlasu Księstwa Połockiego (1580)”, Terminus 19 (2017), 3 (44), pp. 477–510.Niedźwiedź J., “The Atlas of the Principality of Polotsk—an Introduction”, Terminus 19 (2017), 1(42), pp. 19–36.Niedźwiedź J., “The Battle of Orsha (1514) on Maps: Mapping the Muscovian War as Renaissance Politics of Memory”, Odrodzenie i Reformacja w Polsce 66 (2022), pp. 60–103.Niedźwiedź J., “Źródła, konteksty i okoliczności powstania Ody o zdobyciu Połocka Jana Kochanowskiego”, Terminus 18 (2016), 4 (41), pp. 359–400.Blaeu J., Magni Ducatus Lithuaniae et regionum adiacentium exacta description, Amsterdam 1648.Normae orthographicae et orthotypicae Latinae, Academia Latinitati Fovendae, Rome 1990.Nowak T.M., “Polska artyleria, inżynieria i kartografia wojskowa XVII w.—teoria i praktyka”, Studia i Materiały do Historii Wojskowości 22 (1979), pp. 65–130.Nowak T.M., “Problem stosowania broni palnej przy obronie i zdobywaniu umocnień przez wojska polskie w XVI–XVII w.”, Studia i Materiały do Historii Wojskowości 12 (1966), 1, pp. 50–69.Nowak T.M., “Uwagi o technice budowy mostów polowych w Polsce w w. XV do XVII”, Studia i Materiały do Historii Sztuki Wojennej 2 (1956), pp. 345–387.Sarnicki S., Księgi hetmańskie, ed. M. Ferenc, Cracow 2015.Brunelli G., Gallio Tolomeo, w: Dizionario Biografico degli Italiani, Vol. 51, Rome 1998; http://www.treccani.it/enciclopedia/tolomeo-gallio_%28Dizionario-Biografico%29/ (access: 2.07.2024).Nowak-Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce: Dwaj młodsi Wazowie, Warsaw 1972.Nowak-Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce: Pierwsi królowie elekcyjni, Warsaw 1969.Nowak-Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce: Zygmunt III Waza, Warsaw 1971.Obremski K., “Wstęp”, in: Volsciana. Katalog renesansowego księgozbioru Piotra Dunin-Wolskiego, biskupa płockiego, prac. A. Obrębski, Cracow 1999, pp. 5–36.Olejnik K., Stefan Batory 1533–1586, Warsaw 1988.Olszewicz B., “Francus (Franco, Frank) Piotr”, in: PSB, vol. 7, Cracow 1948–1958, pp. 97–98.Braun G., Hogenberg F., Civitates orbis terrarum, vol. 1–5, Cologne 1572–1617.Olszewicz B., Kartografia polska XV i XVI wieku: Przegląd chronologicznobibliograficzny, ed. J.Ostrowski, Warsaw 2004.Olszewicz B., “Kartografia polska XV i XVI wieku”, Polski Przegląd Kartograficzny 1929/1930, 31 (4), pp. 147–168.Olszewicz B., “Kartografia polska XVII wieku”, Polski Przegląd Kartograficzny 1931/1932, 36 (5), pp. 109–138.Buchwald-Pelcowa P., Dawne wydania dzieł Jana Kochanowskiego, Warsaw 1993.Savery S., Expugnatio exercitus Moscovitici obsidione presentis urbem Smolenscum ductu Vladislai IV Poloniae ac Sueciae Regis etc., Amsterdam 1635.Oxford Latin Dictionary, ed. by P.G.W. Glare, 2nd ed., Oxford 2012.Paprotny Z., “Termin stan mapy w piśmiennictwie kartograficznym: przykład map Jonasa Scultetusa”, Polish Cartographical Review. Suplement w języku polskim, 5 (2020), 1, pp. 27–41.Parker G., The Army of Flanders and the Spanish Road 1567–1659: The Logistics of Spanish Victory and Defeat in the Low Countries’ Wars, Cambridge 1972.Pasquali G., Storia della tradizione e critica del testo, Firenze 1988.Passamani B., “Cavalieri, Giovanni Battista”, in: Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 22 (1979) https://www.treccani.it/enciclopedia/giovanni-battista-cavalieri_(Dizionario -Biografico) (accessed 23.08.2023).Peil D., “The Emblem in the German-Speaking Regions”, in: Companion to Emblem Studies, ed. P.M. Daly, New York 2008, pp. 187–221.Pelc J., Słowo i obraz. Na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Cracow 2002.Bruto G.M. (Flaminius Nobilius), De rebus gestis Stephani I regis Poloniae … contra magnum Moschorum ducem narratio, Rome 1582.Piechnik L., Początki Akademii Wileńskiej, 1570–1599, foreword J. Woś, Rome 1983.Buchwald-Pelcowa P., “Emblematyka w polskich kolegiach jezuickich”, w: Artes atque humaniora. Studia Stanislao Mossakowski sexagenario dicata, red. H. Samsonowicz, współpraca M. Dłutek, Warsaw 1998, pp. 169–179.Pirożyński J., Z dziejów obiegu informacji w Europie XVI wieku. Nowiny z Polski w kolekcji Jana Jakuba Wicka w Zurychu z lat 1560–1587, Cracow 1995.Sęp Szarzyński M., Poezje zebrane, ed. R. Grześkowiak, A. Karpiński, Warsaw 2001.Plewczyński M., “Kozacy w walkach z Moskwą nad Dźwiną i Ułą w latach 1567–1568”, in: Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą, ed. M.R. Drozdowski, W. Walczak, K. Wiszowata-Walczak, Białystok 2012, pp. 57–72.Plewczyński M., “Wkład Radziwiłłów w rozwój staropolskiej sztuki wojennej XVI w.”, Miscellanea Historico-Archivistica 7 (1997), pp. 27–36.Plewczyński M., Obertyn 1531, Warsaw 1994.Plokhy S., The Gates of Europe: A History of Ukraine, New York 2015.Plokhy S., The Russo-Ukrainian War, London 2023.Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta Krakowa: (1228–2010), ed. B. Kasprzyk, Cracow 2010.Podralski J., “

Employment of Ukrainian citizens in Poland in the context of the needs of the polish labour market

Rozprawa doktorska podejmuje problematykę zatrudnienia obywateli Ukrainy w Polsce w kontekście potrzeb polskiego rynku pracy. Biorąc pod uwagę występujący w Polsce problem z zaspokojeniem popytu na pracę w latach 2004-2020 (ilustrowany liczbą wolnych miejsc pracy oraz wskaźnikiem wolnych miejsc pracy) i jednoczesny wzrost zainteresowania polskim rynkiem pracy wśród obywateli Ukrainy w analizowanym okresie (mierzony liczbą wydanych zezwoleń na pracę cudzoziemców oraz zarejestrowanych oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcom), głównym celem badawczym w rozprawie, stała się analiza zatrudnienia obywateli Ukrainy w kontekście zapotrzebowania polskiego rynku pracy w latach 2004-2020. W zamierzeniu autorki praca stała się próbą porównania potrzeb polskiego rynku pracy z poziomem i strukturą zatrudnienia obywateli Ukrainy w Polsce.This dissertation focuses on the employment issues of Ukrainian citizens in Poland, specifically in relation to the needs of the Polish labour market. Considering the issue of meeting the labour demand in Poland from to 2020 (illustrated by the number ofjob vacancies and the job vacancy rate) and the simultaneous increase in interest in the Polish labour market among Ukrainian citizens during the analysedperiod (measured by the number of work permits issued to foreigners and registered declarations of employment for foreigners), the main research objective of the dissertation became the analysis of the employment of Ukrainian citizens in the context of the demand of the polish labour market from 2004 to 2020. The author intended an attempt to compare the needs of the polish labour market with the level and structure of employment among Ukrainian citizens in Poland.Uniwersytet w Białymstoku. Wydział Ekonomii i Finansó

Magnate affairs in the instructions of the sejmiks of the Bielsk Land from the turn of the 16ᵗʰ and 17ᵗʰ centuries, recorded in the Brańsk town books

The article analyzes the instructions of the sejmik of the Bielsk land from the late 17ᵗʰ and early 17ᵗʰ centuries registered in the Brańsk town books in terms of the presence in them of provisions instructing deputies to claim rewards for the magnate or to support some of his cause. These instructions were compared with analogous documents of the Proszowice, Środa, Lublin and Chelm sejmiks. Against this backdrop, the Sejmik of Brac appears as an assembly that rarely patronized magnates (although in the corresponding instructions of other sejmiks the relevant provisions appeared with varying frequency), who most likely did not seek to obtain such patronage at it. Translated by Stefan KubiakArtykuł powstał na podstawie materiałów zebranych podczas realizacji projektu badawczego finansowanego w ramach konkursu PRELUDIUM 6 przez Narodowe Centrum Nauki (nr DEC-2013/11/N/HS3/04734).Wydział Prawa i Administracji UWArchiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Księgi grodzkie brańskie, sygn. 30.Nacyjanalny Histaryczny Archiu Bełarusi w Mińsku (Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі, Мінск,): f. 1708, op. 1, d. 13, 20, 27, 30, 86.Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, t. 1, cz. 1, wyd. W. Dworzaczek, Poznań 1957.Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. 1: 1572–1620, wyd. S. Kutrzeba, Kraków 1932.Akta sejmikowe województwa lubelskiego 1572–1632, opr. H. Gmiterek, Fontes Lublinenses, t. 7, Lublin 2016.Akta sejmikowe ziemi chełmskiej 1572–1668, opr. W. Bondyra, H. Gmiterek, J. Ternes, Fontes Lublinenses, t. 5, Lublin 2013.Volumina Constitutionum, t. 2, vol. 2: 1587–1609, opr. S. Grodziski, Warszawa 2008; t. 3, vol. 1: 1611–1626, opr. S. Grodziski, M. Kwiecień, A. Karabowicz, Warszawa 2010.Kalinowski E., Szlachta ziemi bielskiej wobec bezkrólewi w XVI–XVII wieku, Warszawa 2020.Moniuszko A., Mazowieckie sądy ziemskie (1588–1648). Organizacja – funkcjonowanie – postępowanie, Warszawa 2013.Siedlecki J., Sejmiki szlachty ziemi bielskiej w Brańsku w XVI–XVIII wieku, PH 80, 1989, 2.Sierba M., Radziwiłłowskie dobra Orla (1585–1695), Białystok 2017.Urwanowicz J., Funkcjonowanie sejmików podlaskich w XVI–XVIII wieku. Typowość czy specyfika?, w: Cywilizacja prowincji Rzeczypospolitej szlacheckiej, red. A. Jankowski i A. Klonder, Bydgoszcz 2004.Wilkiewicz-Wawrzyńczykowa A., Spory graniczne polsko-litewskie w XV–XVII w., „Wiadomości Studium Historii Prawa Litewskiego”, t. 1, red. S. Ehrenkreutz, Wilno 1938.39741

Competences and Participation of the General Counsel’s Officeof the Republic of Poland in the Law‑Making Process in Polandin the Interwar Period and in the People’s Republic of Poland until 1951

W dniu 7 lutego 1919 r. na mocy dekretu Tymczasowego Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego w ustroju państwa polskiego utworzono Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej. Sejm Ustawodawczy w lipcu 1919 roku zastąpił dekret ustawą. W 1924 roku rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej ponownie uregulowano organizację i kompetencje Prokuratorii. Nowy akt prawny obowiązywał do chwili likwidacji Prokuratorii w 1951 roku. Do kompetencji Prokuratorii należało udzielanie ochrony prawnej Skarbowi Państwa oraz innym podmiotom w drodze pomocy prawnej w postaci zastępstwa prawnego albo sporządzania na żądanie władz państwowych opinii prawnych. Jedną z form aktywności Prokuratorii Generalnej był udział w procesie stanowienia prawa na etapie przygotowawczym i wspomaganie organów władzy państwowej wyposażonych w formalne kompetencje prawodawcze. Na podstawie materiałów źródłowych, w szczególności sprawozdań prezesa Prokuratorii Generalnej można ustalić rozmiar i kierunki praktyki prawnej Prokuratorii mającej za przedmiot przygotowanie albo opiniowanie projektów aktów prawnych lub udział w pracach różnych komisji państwowych, którym władze powierzały zadania związane z prawodawstwem. Materiały źródłowe zostały poddane badaniom i krytyce poprzez zastosowanie metody historyczno prawnej. Efektem badań jest artykuł przedstawiający zaangażowanie Prokuratorii Generalnej i jej urzędników w proces stanowienia prawa w Polsce po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku i w okresie odbudowy państwa po II wojnie światowej w warunkach głębokiej zależności od Związku Radzieckiego.The General Counsel’s Office of the Republic of Poland came into existence by a decree of the Chief of State J. Piłsudski on 7th February 1919. Several months later, in July 1919, the Parliament revoked the decree of the Chief of State and passed the appropriate bill. In 1924, the President of the Republic of Poland issued an ordinance on General Counsel’s, in force until 1951. The General Counsel’s Office of the Republic of Poland protected the public and property interests of the Treasury. The competence of the General Counsel one was in obligation giving of the judicial assistance to the Treasury also gave legal opinions and cooperated in the law making process.The article was based on reports of the President of the General Counsel of the Republic of Poland and archival sources. The sources had been researched by using historical and legal methods. The result of the research is an article presenting the involvement of the General Counsel and its officials in the law-making process in Poland after regaining independence in 1918 and during the reconstruction of the state after World War II in conditions of deep dependence on the Soviet [email protected] Szczeciński (University of Szczecin, Poland)Archiwum Akt Nowych, Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa.Archiwum Akt Nowych, Prezydium Rady Ministrów.Archiwum Akt Nowych, Prokuratoria Generalna RP 1944–1951.Archiwum Państwowe w Poznaniu, Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej Oddział w Poznaniu.Dziennik Praw Państwa Polskiego nr 14 z dnia 8 lutego 1919 r.Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskie – Druk N-r 861.Sprawozdanie stenograficzne z 82 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 31 lipca 1919 r.Sprawozdania Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej za lata 1920, 1921, 1922, 1926, 1928, 1930, 1931, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938.Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1921 nr 44, poz. 267).Dekret z dnia 5 lutego 1919 r. o zwołaniu Sejmu Ustawodawczego (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 16, poz. 217).Dekret z dnia 7 lutego 1919 r. w przedmiocie utworzenia Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.Pr.P.P 1919 nr 14, poz. 181).Uchwała Sejmu z dnia 20 lutego 1919 r. o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 19, poz. 226).Ustawa z dnia 3 czerwca 1924 r. o poczcie, telegrafie i telefonie (Dz.U. 1924 nr 58, poz. 584).Ustawa z dnia 31 lipca 1924 r. o Monopolu spirytusowym (Dz.U. 1924 nr 78, poz. 756).Ustawa z dnia 15 lipca 1925 r. o Monopolu zapałczanym (Dz.U. 1925 nr 83, poz. 561).Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 4 marca 1927 r. o zmianie art. 18 i 19 ustawy z dnia 15 lipca 1925 r. o monopolu zapałczanym (Dz.U. 1927 nr 20, poz. 151).Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 września 1934 r. Prawo o postępowaniu wywłaszczeniowym (Dz.U. 1934 nr 86, poz. 776).Ustawa z dnia 21 lipca 1944 r. o utworzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, (Dz.U. 1944 nr 1, poz. 1).Dekret z dnia 29 marca 1951 r. o organach zastępstwa prawnego (Dz.U. 1951 nr 20, poz. 159).Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 9 grudnia 1924 r. o zmianie ustroju Prokuratorii (Dz.U. 1924 nr 107, poz. 967).Rozporządzenie Ministra Poczt i Telegrafów z dnia 1 czerwca 1927 r. o zleceniach pocztowych w obrocie wewnętrznym (Dz.U. 1927 nr 60, poz. 529).Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 1937 r. dotyczące zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 r. o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych (Dz.U. 1937 nr 43, poz. 340).Dekret Rady Ministrów z dnia 6 czerwca 1945 r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych wydanych w okresie okupacji niemieckiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1945 nr 25, poz. 151).Dekret Rady Ministrów z dnia 11 kwietnia 1947 r. o zmianie dekretu z dnia 6 czerwca 1945 r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych wydanych w okresie okupacji niemieckiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1947 nr 32, poz.144).Górnicki Leonard, Komisja Kodyfikacyjna II RP: pozycja ustrojowa, struktura organizacyjna, podejmowanie decyzji, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2019, PRAWO CCCXXVIII, nr 3948.Grodziski Stanisław, Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej, „Czasopismo Prawno--Historyczne” 1981, z. 1.Grodziski Stanisław, Prace nad kodyfikacją i unifikacją polskiego prawa prywatnego (1919–1947), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1992, z. 1–4.Kosicka Aleksandra, Gabinet Paderewskiego 16.I.1919–9.XII.1919, [w:] Gabinety Drugiej Rzeczypospolitej, red. Janusz Faryś i Janusz Pajewski, Szczecin–Poznań 1991.Lityński Adam, Wydział Karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Dzieje prac nad częścią ogólną kodeksu karnego, Katowice 1991.Pajewski Janusz, Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Warszawa 1980.Smogorzewska Małgorzata, Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, Słownik biograficzny. Tom I. A–D, red. Andrzej K. Kunert, Warszawa 1998.Sójka -Zielińska Katarzyna, Organizacja prac nad kodyfikacją prawa cywilnego w Polsce międzywojennej, „Czasopismo Prawno -Historyczne” 1975, z. 2.Suleja Włodzimierz, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998.Tkaczuk Marek, Akcja Oszczędnościowa i jej wpływ na reorganizację ustroju i zmianę kompetencji Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w 1924 r., „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2007, t. 10.Tkaczuk Marek, Sprawy majątków opuszczonych i porzuconych (poniemieckich) w praktyce prawnej Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1945–1949 jako przykład zaangażowania państwa w regulację sfery wolności, [w:] Prawne aspekty wolności. Zbiór studiów, red. Ewelina Cała -Wacinkiewicz, Daniel Wacinkiewicz, Toruń 2008.Tkaczuk Marek, Organizacja systemu ochrony i pomocy prawnej Skarbu Państwa w Polsce XX wieku, [w:] Podstawy materialne państwa. Zagadnienia prawno -historyczne, red. Daniel Bogacz, Marek Tkaczuk, Szczecin 2006.Tkaczuk Marek, Obrona interesu publicznego w postępowaniu niespornym w powojennej Polsce do 1965 roku, [w:] Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo, idee, red. Jacek Przygodzki, Marian J. Ptak, Wrocław 2010.Tkaczuk Marek, Ochrona interesu majątkowego państwa w opiniach Prokuratorii Generalnej interpretujących konstytucje II Rzeczypospolitej, [w:] Wokół konstytucji i zdrowego rozsądku. Circum constitutionem rationemque sanam, Prace dedykowane Profesorowi Tadeuszowi Smolińskiemu, red. Jerzy Ciapała, Antoni Rost, Szczecin–Jarocin 2011.Tkaczuk Marek, Ochrona interesu publicznego państwa przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej w ramach systemu zwierzchnictwa nad fundacjami w Polsce okresu międzywojennego, [w:] Obywatel – państwo – społeczność międzynarodowa. Citizen – State – International Community, red. Ewelina Cała -Wacinkiewicz, Kinga Flaga -Gieruszyńska, Daniel Wacinkiewicz, Warszawa 2014.Tkaczuk Marek, Sprawy Kościoła katolickiego w praktyce prawnej Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w Dwudziestoleciu Międzywojennym, „Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 2020, t. XIII, nr 2.Tkaczuk Marek, Sprawy Kościoła prawosławnego, kościołów ewangelickich, i gmin wyznaniowych żydowskich w praktyce prawnej Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, „Kościół i Prawo” 2021, t. 10(23), nr 1.Wronkowska Sławomira, Proces prawodawczy dwóch dekad – sukcesy i niepowodzenia, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2009, R. LXXI, z. 2.23135939

Non-financial enterprises in 2023 seen through the eyes of entrepreneurs

Cel – Celem niniejszego artykułu jest prezentacja obrazu polskich przedsiębiorstw niefinansowych w roku 2023 na tle lat wcześniejszych, zaprezentowanego przez samych przedsiębiorców w ankietach wypełnianych na potrzeby tzw. szybkiego monitoringu Narodowego Banku Polskiego. Autor opracowania wyznaczył sobie zadanie wyboru, interpretacji i skomentowania wybranych mierników i czynników aktywności biznesowej oraz charakterystyk składających się na obraz aktywności mikroekonomicznej w Polsce w roku 2023. Metoda badań – W artykule wykorzystano krytyczną analizę literatury przedmiotu, analizę historyczną oraz analizę porównawczą funkcjonujących w Polsce przedsiębiorstw niefinansowych. Wnioski – Zarówno prognozy gospodarcze, formułowane jeszcze przed rozpoczęciem roku 2023, jak i wyniki oraz oceny cząstkowe w trakcie trwania tego roku sugerowały, iż będzie to bardzo trudny, być może nawet kryzysowy czas dla aktywności gospodarczej na poziomie mikroekonomicznym w Polsce, a także w większości innych krajów. Twarde dane nie są jeszcze znane, jednak przeprowadzone badanie pozwala stwierdzić, iż sektor przedsiębiorstw w naszym kraju całkiem dobrze poradził sobie z zewnętrznymi szokami podażowymi, wygenerowanymi głównie przez wojnę w Ukrainie. Polskie przedsiębiorstwa uniknęły recesji w ich przypadku i faktycznie ziścił się scenariusz tzw. miękkiego lądowania. Oryginalność / wartość / implikacje / rekomendacje – Główne atuty niniejszego artykułu tkwią w aktualności poruszanej problematyki oraz względnej wszechstronności nakreślonego obrazu polskich przedsiębiorstw w roku 2023. Wreszcie istotną kwestią jest pokazanie zależności pomiędzy tym, co dzieje się na poziomie mikroekonomicznym, a pomyślnością sfery makroekonomicznej.Purpose – The aim of this article is to present Polish non-financial enterprises in 2023 against the background of previous years, as seen by the entrepreneurs themselves in surveys completed for the purposes of rapid monitoring of the National Bank of Poland. The author of the study has set himself the task of selecting, interpreting and commenting on selected measures and factors of business activity, as well as the characteristics that make up the landscape of microeconomic activity in Poland in 2023. Research method – The article uses a critical analysis of subject literature, historical analysis, and a comparative analysis of non-financial enterprises operating in Poland. Results – Both the economic forecasts formulated before the start of 2023, as well as the results and partial assessments made during this year, suggested that it would be very difficult, perhaps even crisis-like, for economic activity at the microeconomic level in Poland, as well as in most other countries. Hard data is not yet available, but the survey shows that the corporate sector in Our Country has coped quite well with external supply shocks generated mainly by the war in Ukraine. Polish companies avoided recession and the so-called soft landing scenario came true. Originality / value / implications / recommendations – The main advantages of this article lie in the topicality of the issues discussed and the relative comprehensiveness of the picture of Polish enterprises in 2023. Finally, an important issue is showing the relationship between what is happening at the microeconomic level and the prosperity of the macroeconomic [email protected] w BiałymstokuBenigno G., di Giovanni J., Groen J.J.J., Noble A.I., 2022, The GSCPI: A New Barometer of Global Supply Chain Pressures, Staff Reports 1017, Federal Reserve Bank of New York, https://www.newyorkfed.org/research/policy/gscpi#/overview [data dostępu: 2.06.2024].Błaszczak A., Firmy liczą na ożywienie, ale widzą sporo wyzwań, https://www.rp.pl/rynek-pracy/art39734911-firmy-licza-na-ozywienie-ale-widza-sporo-wyzwan [data dostępu: 2.06.2024].Fuss C., Vermeulen P., 2008, Firms’ investment decisions in response to demand and price uncertainty, “Applied Economics”, vol. 40(18), s. 2337–2351, DOI: 10.1080/0003 6840600959909Góralczyk B., 2023, Pan zagłada, książka i myśl Nouriela Roubiniego, „Obserwator Finansowy”, sierpień–październik, https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekonomia/trendy-gospodarcze/pan-zaglada-ksiazka-i-mysl-nouriela-roubiniego/ [data dostępu: 2.06.2024].Górka J.,2023, Mocna Polska, silny złoty, „Obserwator Finansowy”, sierpień–październik.Grabowska M., Otola I., 2022, Reorientacja struktur i modeli biznesu przedsiębiorstw wysokiego wzrostu w czasie pandemii COVID-19, „Przegląd Organizacji”, nr 7, s. 3–10.Li Q., Lin C., Xu L., 2020, Political Investment Cycles of State-Owned Enterprises, “The Review of Financial Studies”, vol. 33(7), s. 3088–3129, DOI: 10.1093/rfs/hhz090.Mellor R.B., Coulton G., Chick A., Bifulco A., Mellor N., Fisher A., 2011, Przedsiębiorczość, PWE, Warszawa.Noga A., 2009, Teorie przedsiębiorstw, PWE, Warszawa.Olejniczak-Szuster K., 2021, Przedsiębiorca społecznie odpowiedzialny – motywy i strategie działania w dobie pandemii COVID-19, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa.Otoczenie współczesnych organizacji – szanse i wyzwania nowej normalności gospodarczej, 2023, Puto A. (red.), Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa.Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, 2003, Lichtarski J. (red.), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.Schoder C., 2013, Credit vs. demand constraints: The determinants of US firm-level investment over the business cycles from 1977 to 2011, “The North American Journal of Economics and Finance”, vol. 26, s. 1–27, DOI: 10.1016/j.najef.2013.04.002.Sopińska, A., 2022, Percepcja otoczenia zewnętrznego a strategia innowacji przedsiębiorstwa, „Przegląd Organizacji”, nr 12, s. 3–11.Szybki Monitoring NBP – Analiza sektora przedsiębiorstw, 2022, nr 4 (październik), https://nbp.pl/wp-content/uploads/2023/01/raport_4_kw_2022.pdf [data dostępu: 2.06.2024].Wnorowski H., 2011, Instytucjonalne uwarunkowania działalności przedsiębiorstw w krajach Unii Europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.Wnorowski H., Niklińska N., 2020, Wieloaspektowy wymiar cen w gospodarce współczesnej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.von Schweinitz G., 2023, The importance of credit demand for business cycle dynamics, “IWH Discussion Papers”, nr 21, https://gvschweinitz.org/pdf/publication/Schweinitz_23_The%20importance%20of%20credit%20demand%20for%20business%20cycle%20dynamics.pdf [data dostępu: 2.06.2024].World Bank, 2024, Global Economic Prospects, January 2024, World Bank, Washington, http://hdl.handle.net/10986/40715 [data dostępu: 2.06.2024].2(116)14115

“I was by the voice of the lord assured that from the land of Drohiczyn I would be appointed to the deputy function…”. Jan Klemens Branicki and the sejmiks (1724–1767)

On the basis of information from correspondence addressed to Jan Klemens Branicki, an analysis of the sejmik policy of the Great Hetman of the Crown was carried out. The research sample was carried out on the basis of about 850 archival units (which is about 60% of the total correspondence from the Roski Archive ensemble stored at the Central Archives of Historical Records). The research has shown that the geographic range of sejmik information coming to Bialystok, covering almost all Crown and few Lithuanian sejmiks, as well as the relatively small variation in the number of mentions, mark the horizon of Jan Klemens Branicki’s interest. It is not apparent that his attention was focused on any particular region of the Crown. It comes as a surprise that Podlasie, the motherland of the Hetman’s influence, does not stand out in the number of mentions. One can only note a certain, not very intense, correlation occurring between the geography of the Hetman’s estates (Podlasie, Kraków, Ruthenia, Kiev provinces) and the number of mentions of sejmiks from this area. An analysis of the chronology of the inflow of sejmik mentions leads to the conclusion that the quantitative increase was caused by Branicki’s nomination to the office of the Grand Hetman of the Crown in 1752. The increase in the number of information was not the result of the Hetman’s efforts, but of the expectations of the opponents of the royal party and the Familia that he would stand at the head of a political grouping. Due to Branicki’s passivity, the flow of information ceased. Mentions of deputation sejmiks dominated over information on parliamentary sejmiks. This was partly the result of the high, compared to other assemblies, frequency of sejmiks of deputies. It is also worth noting that not only the deputy sejmiks provided a forum for political struggle. It also took place during deputy sejmiks. Branicki knew the mechanisms of the sejmik struggle and was able to use them. However, he did so ad hoc, without a broader political plan. He knew how to form a political party and lacked neither the means nor the partisans to do so. He was content with ad hoc sejmic tactics, and to a lesser extent with the implementation of strategic plans. Correspondence to the Hetman indicates that it was not politics that was the first choice in his activities, but economic affairs and investments in his numerous residences. He also lacked the energy to act in the political field. He was easily discouraged and withdrew in the course of an ongoing action. [Translated by Stefan Kubiak]Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (AGAD).Archiwum Roskie. Korespondencja (Roskie. Koresp.) III/40, III/53, IV/3, VII/32, VII/40, XI 29, XII/1, XII/1a, XIII/3, XIII/53, XIV/29, XIV/30, XIV/39, XV/57, XVI/20, XXII/10.Zbiór Anny z Potockich Ksawerowej Branickiej (ZAB) 347, 353, 486, 487, 488, 489.Zbiór Popielów (ZP) 122.Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie (BC) 517.Akta grodzkie i ziemskie z Archiwum Państwowego we Lwowie, t. 25: Lauda sejmikowe halickie 1696–1772, wyd. W. Hejnosz, Lwów 1935.Akta grodzkie i ziemskie z Archiwum t.z. Bernardyńskiego we Lwowie, t. 23: Lauda sejmikowe wiszeńskie, lwowskie, przemyskie i sanockie 1731–1772, wyd. A. Prochaska, Lwów 1928.Jakubowski W., Listy [--] do Jana Klemensa Branickiego, oprac. J. Bartoszewicz, Warszawa 1882.Kitowicz J., Opis obyczajów, Wrocław 1970.Matuszewicz M., Diariusz życia mego, t. 1 i 2, oprac. B. Królikowski, Z. Zielińska, Warszawa 1986.Niemcewicz J.U., Pamiętniki czasów moich, t. 1, Gdańsk 2000.Aleksandrowska E., Jakubowski Wojciech, PSB, t. 10, Wrocław 1962.Augustyniak U., Dwór i klientela Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640). Mechanizmy patronatu, Warszawa 2001.Augustyniak U., Klientelizm w wojsku litewskim pierwszej poł. XVIII wieku, w: Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Warszawa 2006, s. 11–22.Augustyniak U., W służbie hetmana i Rzeczpospolitej. Klientela wojskowa Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640), Warszawa 2004.Czeppe M., Kamaryla pana na Dukli: kształtowanie się obozu politycznego Jerzego Augusta Mniszcha 1750–1763, Warszawa 1998.Dygdała J., Obserwacje i opinie sasko-polskiego konsyliarza Jana Beniamina Steinhausera o schyłku panowania Augusta III i o elekcji Stanisława Augusta, KH 111, 2004, 3, s. 45–62.Kisielewski W.T., Reforma książąt Czartoryskich na sejmie konwokacyjnym roku 1764, Sambor 1880.Konopczyński W., Branicki Jan Klemens, PSB, t. 2, Kraków 1936.Kowecka E., Dwór „najrządniejszego w Polszcze magnata”, Warszawa 1999.Kriegseisen W., Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991.Lityński A., Z problematyki klasyfikacji sejmików ziemskich, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Prace Prawnicze” 1, 1970, 5, s. 89–105.Lulewicz H. [et al.], Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa, red. A. Rachuba, Warszawa 2013.Michalczyk Z., Oleńska A., Jamski P., Tyczyn miastem Jana Klemensa Branickiego. Dzieje i znaczenie fundacji artystycznych, Rzeszów–Tyczyn 2009.Nagielski M., Jerzy Lubomirski i jego wpływy w armii koronnej jako przykład patronatu wojskowego w XVII wieku, w: Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Warszawa 2006, s. 37–56.Oleńska A., Jan Klemens Branicki „Sarmata nowoczesny”. Kreowanie wizerunku poprzez sztukę, Warszawa 2011.Płaza S., Sejmiki i zjazdy szlacheckie województw poznańskiego i kaliskiego. Ustrój i funkcjonowanie (1572–1632), Warszawa 1984.Rachuba A., Klientela hetmańska w armii litewskiej z lat 1648–1667, w: Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Warszawa 2006, s. 23–36.Ronikier J., Adam Sieniawski i jego regimentarza. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706–1725, Kraków 1992.Rostworowski E., Francja, Polska i podlaski Wersal, w: Polska czasów saskich, red. M. Wrzosek, Białystok 1986.Rostworowski E., Mokronowski Andrzej, PSB, t. 21, Wrocław–Warszawa–Kraków 1976.Szwaciński T., Sejmiki poselskie przed konwokacją 1764 r., KH 113, 2006, 1.Tygielski W., Listy – ludzie – władza. Patronat Jana Zamoyskiego w świetle korespondencji, Warszawa 2008.Urwanowicz J., Z królem. Wpływ regalizmu Branickich Gryfitów na karierę rodu w XV– XVIII wieku, w: Wobec króla i Rzeczpospolitej. Magnateria w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Kraków 2021, s. 455–477.Wagner M., Dwór wojskowy i klientela hetmańska Stanisława Jabłonowskiego w końcu XVII wieku, w: Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Warszawa 2006, s. 57–66.Zielińska T., Klientela w otoczeniu Jana Klemensa Branickiego kasztelana krakowskiego i hetmana wielkiego koronnego około połowy XVIII wieku, w: Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Warszawa 2006, s. 209–223.Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej: funkcje urzędów i królewszczyzn w procesie przeobrażeń warstwy społecznej, Warszawa 1977.Zielińska Z., Morawski Ignacy Feliks, PSB, t. 21, Wrocław–Warszawa–Kraków 1976.Zielińska Z., Potocki Mikołaj Bazyli, PSB, t. 28, Wrocław–Warszawa–Kraków 1984–1985.Zielińska Z., Starzeński Michał Maurycy, PSB, t. 42, Warszawa 2003–2004.Zielińska Z., Walka „Familii” o reformę Rzeczypospolitej, Warszawa 1983.Zwierzykowski M., Klasyfikacja sejmików na przykładzie funkcjonowania sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732, w: O prawie i jego dziejach księgi dwie, ks. I, red. M. Mikołajczyk et al., Białystok–Katowice 2010, s. 589–594.41343

Constitutional and Legal Regulations on Financial Security and the Security of the Financial Interest of the State in Regard to the Challenges of the 21st Century

Na publikacji błędny numer identyfikatora ORCID autorki. Jest 0001–0001-9281–0316, powinno być 0000-0001-9283-0316.This study demonstrates the interdependence of constitutional regulations and two types of state financial security: general financial security and the security of the financial interest of the state. An indication of these two types is possible due to existing legal regulations resulting primarily from constitutional regulations, but also from ordinary laws that allow for the analysis of the activities of public authorities in the field of collecting and spending public funds, in the budgetary, tax and banking contexts. The considerations discussed here are of particular importance due to the unstable political, economic, social and, above all, financial situation. In such difficult circumstances, it seems obvious that constitutional regulations should be the basis for ensuring the financial security of the state, while indicating to what extent the applicable provisions meet the challenges of the modern, unstable world. The considerations have been based primarily on the regulations resulting from the Constitution of the Republic of Poland, with an indication of which are the most important from the point of view of the adopted topic, the regulation of separate acts. In order to discuss the selected issues, it has also been necessary to refer to selected bibliographic items and court decisions. The study is selective and not comprehensive, constituting a stimulus for further research in this [email protected] of Rzeszow, PolandAct of 23 April 1964 on the Civil Code, (Journal of Laws of 2022, item 1360, as amended).Act on Local Tax and Fee Act of 12 January 1991 (Journal of Laws of 2023, item 70).Act on National Bank of Poland Act of 29 August 1997 (Journal of Laws of 2022, item 2025).Act on Tax Ordinance Act of 29 August 1997 (Journal of Laws of 2022, item 2651, as amended).Act on Public Finance Act of 26 November 1998 (Journal of Laws of 2003 No. 15, item 148, as amended).Act of 10 September 1999 on the Fiscal Penal Code (Journal of Laws of 2022, item 859, as amended).Act on Local Government Unit Income Act of 13 November 2003 (Journal of Laws of 2022, item 2267).Act on Public Finance Act of 27 August 2009 (Journal of Laws of 2022, item 1634, as amended).Adrian & Fine. (2009). Categorial grants-in-aid, Scientific Research from the Ministry of Education, KAKEHN, Japan Society for the Promotion of Science, 412–414.Bartosiewicz, M. (2018). Wybrane zagadnienia prawa konstytucyjnego. Wrocław 2006, pp.106.Bernat, R. (2018). Konstytucyjny nakaz ponoszenia ciężaru podatków – wybrane zagadnienia. Acta Iuris Stetinensis, 3(23), (p. 38).Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 (Journal of Laws of 1997, item 483, as amended).Dębowska-Romanowska, T. (2009). Pojęcie podatku i innych danin publicznych w świetle Konstytucji. In W. Miemiec (Ed.), Stanowienie i stosowanie prawa podatkowego. Księga jubileuszowa Profesora Ryszarda Mastalskiego, Wrocław UNIMEX 2009 (p. 110).Dębowska-Romanowska, T. (2010). Prawo finansowe. Część konstytucyjna wraz z częścią ogólną. Warszawa, C. H. Beck (p. 109).Etel, L., & Strzelec, D. (2021). On evidence preclusion in tax and control procedures: A comparative legal approach. Białostockie Studia Prawnicze, 26(4), 21–23.Feret, E. (2021). Przejawy władztwa finansowego na szczeblu samorządowym – wybrane zagadnienia. Kwartalnik Prawno-Finansowy, 1, 61–85.Judgment of the Constitutional Tribunal of 14 June 2000, file ref. P 3/00, OTK ZU No. 5.Judgment of the Constitutional Tribunal of 16 March 1998, file ref. K 35/98, OTK ZU No. 3.Judgment of the Constitutional Tribunal of 18 October 1994, file ref. K 2/94, OTK 1994.Judgment of the Constitutional Tribunal of 2 March 1993, file ref. K 2/92, OTK 1993.Judgment of the Constitutional Tribunal of 25 June 2002, file ref. K 45/01, OTK ZU No. 4/A/2002.Judgment of the Constitutional Tribunal of 3 November 1998, file ref. K 12/981998. https://www.saos.org.pl/judgments/205793Judgment of the Constitutional Tribunal of 6 September 2005, file ref. K 46/04, OTK ZU No. 8/A/2005.Judgment of the Supreme Administrative Court of 10 March 2022, file ref. act I GSK 2286/18, LEX.Kallas, M. (2002). Konstytucyjna zasada decentralizacji władzy publicznej. In E. Gdulewicz & H. Zięba-Załucka (Eds.), Dziesięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Rzeszów, Uniwersytet Rzeszowski (pp. 121–133).Kirchof, P. (1985). Die kommunale Finanzhoheit. In G. Püttner (Ed.), Handbuch der kommunalen Wissenschaft und Praxis (Vol. 6: Kommunale Finanzen) (pp. 1–28). Springer-Verlag.Kraś, I. (2013). Polityka banku centralnego a bezpieczeństwo finansowe państwa. Przegląd Strategiczny, 1, (p.189).Krawczyk, M. (2021). OLAF w systemie kontroli Unii Europejskiej. Kontrola Państwowa, 6, 21–40.Kuca, G. (2022a). Formy elastycznego wykonywania budżetu państwa w dobie pandemii COVID-19. In G. Kuca (Ed.), Finanse publiczne w sytuacjach kryzysowych. Zagadnienia prawno-finansowe (pp. 151–152). Kraków, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.Kuca, G. (2022b). Problem deprecjonowania budżetu państwa. Państwo i Prawo, 10, pp. 321–332.Liżewski, B. (2021). System prawa a porządek prawny. Między konstrukcją normatywną a prawem w działaniu. C. H. Beck.Mańczyk, P. (2018). Władztwo finansowe jednostek samorządu terytorialnego w kontekście uprawnień gminy. Ekonomiczne Problemy Usług, 133(1), 208.Ofiarski, Z. (2020). Założenia polityki pieniężnej Rady Polityki Pieniężnej a ochrona ustroju pieniężnego jako wartości publicznej. Białostockie Studia Prawnicze, 25(1), 115–128.Popławski, M., Teszner, K., & Charkiewicz, M. (2022). Konstytucyjne uwarunkowania stosowania przepisów normujących ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. In R. Skarżyński, E. Kużelewska, J. Matwiejuk, A. Jackiewicz, L. Jamróz, A. Bartnicki & K. Bezubik (Eds.), Prawo konstytucyjne w systemie prawa: księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Stanisławowi Bożykowi z okazji 70. rocznicy urodzin i 45-lecia pracy naukowej (pp. 775–787). Białystok: Temida 2.Potrzeszcz, J. (2006). Bezpieczeństwo prawne w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego. Roczniki Nauk Prawnych Kul, 26(1), 7–40.Raczkowski, K. (2014). Bezpieczeństwo finansowe. In J. Płaczek (Ed.), Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie (pp. 291–324). Warszawa Difin 2014.Ruśkowski, E. (2021). On priority research problems in the scope of public finance control in Poland. Białostockie Studia Prawnicze, 26(4), 9–18.Świat Książki (2006). In Wielki Słownik Języka Polskiego (p. 632).Woźniak, M. (2017). Interes publiczny i dobro publiczne w prawie administracyjnym na tle konstytucyjnej zasady dobra wspólnego. Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 38(4), 151–173.Zawisza, J. (2015). Administracja publiczna w kształtowaniu bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Przedsiębiorczość I Zarządzanie, 26(6), 71–73.Zubik, M. (2001). Narodowy Bank Polski (analiza konstytucyjno-ustrojowa). Państwo i Prawo, 6, 31–51.29124525

Białostocki Oddział PTTK w czasach zmierzchu „socjalizmu z ludzką twarzą”

Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie45352

The experience of the crisis as a component of the collective memory of entrepreneurs

Cel – Zidentyfikowanie przyczyn prowadzących firmę do kryzysu w mikroskali. Metoda badań – Wykorzystanie pogłębionych wywiadów jakościowych z przedsiębiorcami. Objęto nimi przedsiębiorców pracujących w zawodzie minimum od dwudziestu lat i reprezentujących sektor mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich firm. Wnioski – Doświadczenie kryzysu firmy w mikroskali jest indywidualnym stanem każdego przedsiębiorcy. Jest on świadkiem własnych pomyłek, co zwiększa jego kompetencje w zakresie zarządzania firmą i pomaga mu zarządzać ryzykiem, które podejmuje każdego dnia. Oryginalność / wartość / implikacje / rekomendacje – Na podstawie pogłębionych badań jakościowych, przy wykorzystaniu oryginalnych wypowiedzi przedsiębiorców, udowodniono, że kryzys firmy, postrzegany jako wydarzenie nagłe, ma swoją genezę w instytucjach nieformalnych, w tym zasadach etycznych i kulturowych, obserwowanych w relacjach międzyludzkich. Dużą rolę w łagodzeniu skutków kryzysu odgrywa słowo, język codziennej komunikacji przedsiębiorców z klientami, kontrahentami, a także rządzących z tą grupą zawodową.Objective – To identify and explain the reasons leading the company to a micro‑scale crisis, which is independent of the market crisis. Research method – The use of in‑depth qualitative interviews with entrepreneurs. They covered entrepreneurs working in the profession for at least twenty years and representing the sector of micro, small and medium‑sized enterprises. Result – The experience of a company crisis on a microscale is an individual experience for each entrepreneur, independent of the market situation. It is the building block of the collective memory of entrepreneurs. Originality / value / implications / recommendations – Based on in‑depth qualitative research, using original statements of entrepreneurs, it has been proven that the company’s crisis, perceived as a sudden event, has its genesis in informal institutions, including ethical and cultural principles in interpersonal relations. A large role in mitigating the effects of the crisis is played by the word, the language of everyday communication of entrepreneurs with clients, contractors, as well as those in power with this professional group.Publikacja jest efektem projektu realizowanego przez Uniwersytet w Białymstoku, finansowanego ze środków MNiE w ramach programu „Doskonała nauka – wsparcie konferencji naukowych”, numer umowy DNK/SP/549102/[email protected] Kazimierza Wielkiego w BydgoszczyAcemoglu D., Robinson J.A., 2014, Dlaczego narody przegrywają. Źródła władzy, pomyślności i ubóstwa, Zysk i S-ka, Warszawa.Bugdol M., 2010, Wymiary i problemy zarządzania organizacją opartą na zaufaniu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.Bugdol M., 2014, Znaczenie sprawiedliwości w zarządzaniu ludźmi. Dlaczego warto być sprawiedliwym, Difin, Warszawa.Czernek K., 2017, O potrzebie badań jakościowych w ekonomii. Przykład sektora turystycznego, [w:] Wykorzystanie metod jakościowych w badaniach zachowań i zjawisk ekonomicznych, Dymarczyk W., Pyfel Ł. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.Exposé Prezesów Rady Ministrów 1989–2019, 2021, Marszałek-Kawa J., Siemiątkowski P. (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.Fukuyama F., 1997, Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Wrocław.Gardawski J., 2001, Powracająca klasa. Sektor prywatny w III Rzeczypospolitej, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.Glinka B., 2008, Kulturowe uwarunkowania przedsiębiorczości w Polsce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.Godłów-Legiędź J., 2020, Polska transformacja w świetle sporów o rynek, sprawiedliwość i ekonomię, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.Gruszewska E., 2012, Transformacja instytucji nieformalnych w Polsce, „Gospodarka Narodowa”, nr 3(247), s. 61–83.Gruszewska E., 2018, Wpływ interakcji instytucji formalnych i nieformalnych na przedsiębiorczość w Polsce, Oficyna Wydawnicza, Białystok.Hampden-Turner Ch., Trompenaars A., 2006, Siedem kultur kapitalizmu, Oficyna Ekonomiczna, Kraków.Hardt Ł., 2008, Rozwój ekonomii kosztów transakcyjnych. Od koncepcji do operacjonalizacji, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa.Hausner P., 2019, Społeczna czasoprzestrzeń gospodarowania. W kierunku ekonomii wartości, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa.Kamosiński S., 2019, Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa w sferze zarządzania zasobami ludzkimi a społeczna odpowiedzialność pracownika wobec przedsiębiorstwa. Rozwiązanie umowy o pracę, [w:] Społeczna odpowiedzialność biznesu – perspektywa zarządzania i ekonomii, Mazur-Wierzbicka E., Janczewska D. (red.), Studia i Monografie nr 103, Wydawnictwo Społecznej Akademii Nauk, Łódź–Warszawa.Kamosiński S., 2023, Przedsiębiorcy w Polsce w latach 1989–2019, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.Kamosiński S., Zalesko E., 2022, Entrepreneurs Confronting the COVID-19 Pandemic Crisis: from Powerlessness in the Face of the Government’s Policies to Protests, “Studies in Logic, Grammar and Rhetoric”, vol. 67, issue 3, s. 397–424.Klimczak B., 2011, Etyka gospodarcza, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.Kostrzewski L., 2019, Sukcesja w firmie na nowych zasadach, „Gazeta Wyborcza Mój Biznes”, s. 5.Kowalczyk K.A., 2021, Koronawirus uskrzydlił suszarki, „Rzeczpospolita”, https://www.rp.pl/opinie-ekonomiczne/art8690151-krzysztof-adam-kowalczyk-koronawirus-uskrzydlil-suszarki [data dostępu: 20.04.2022].Mateja A., 2004, Szkodliwy klimat, „Tygodnik Powszechny”, nr 49, s. 6.Mączyńska E., 2014, Anomiczne podłoże erozji ładu gospodarczego, [w:] Spontaniczne i stanowione elementy ładu gospodarczego w procesie transformacji – dryf ładu czy jego doskonalenie?, Pysz P., Grabska A., Moszyński M. (red.), PTE, Warszawa.McCloskey D.N., 2017, Burżuazyjna godność. Dlaczego ekonomia nie potrafi wyjaśnić współczesnego świata?, Instytut Edukacji Ekonomicznej im. Ludwiga von Misesa, Wrocław.North D.C., 2014, Zrozumieć przemiany gospodarcze, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.Ochinowski T., 2013, Tradycje przedsiębiorczości w Polsce jako źródło kapitału kulturowego organizacji, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.Skwirowski P., 2021, Umiarkowany optymizm przedsiębiorców, „Rzeczpospolita”, https://archiwum.rp.pl/artykul/1450906-Umiarkowany-optymizm-przedsiebiorcow.html#.YpXw9lTP2Uk [data dostępu: 13.07.2023].Spontaniczne i stanowione elementy ładu gospodarczego w procesie transformacji – dryf ładu czy jego doskonalenie?, 2014, Pysz P., Grabska A., Moszyński M. (red.), Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw, t.j. Dz.U. 2021, poz. 170.Ustawa z dnia 23 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej, Dz.U. 2023, poz. 326.Wilkin J., 2016, Instytucjonalne i kulturowe postawy gospodarowania. Humanistyczna perspektywa ekonomii, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.Winiecki J., 1999, Three Crucial Issues in Post-Communist Privatization: A Polish Case in Comparative Perspective, “Paper for the Mont Pelerin Society Regional Meeting: Transitions to a Free Society”, Potsdam, October.Zielewski P., 2023, W biznesie nauczyłem się stąpać ostrożnie, „Forbes”, s. 27, https://www.forbes.pl/biznes/krzysztof-suski-tworca-euroholding-jako-prezes-uslyszal-nic-nie-bedziesz-musial-mowic/8rs5n2b [data dostępu: 8.02.2024].Zook Ch., Allen J., 2017, Mentalność założyciela jako podstawa sukcesu firmy, MT Biznes, Warszawa.Zrozumieć kapitalizm. Podejście ewolucyjno-instytucjonalne, 2018, Ząbkowicz A., Miszewski M., Chmielnicki P., Czech S. (red.), Forum Myśli Instytucjonalnej, Sosnowiec–Kraków.1(115)688